over Het Beeldende Kunstjournaal

Uitgelicht
Berichten van musea, andere kunstpodia en uitgeverijen, met aansprekende tentoonstellingen en nieuwe kunstboeken, voor u geselecteerd door de redactie.

Kunsthal, Rotterdam: Stephan Balkenhol, Something is Happening

De internationaal gerenommeerde beeldhouwer Stephan Balkenhol (Fritzlar, Duitsland, 1957) behoort tot de meest authentieke en gevierde beeldhouwers van zijn generatie. Hij staat bekend om zijn figuratieve houten sculpturen en reliëfs, waarin traditioneel ambacht samengaat met hedendaagse kunst. Hakkend en snijdend in hout onthult Balkenhol figuren uit de stam van een boom, alsof ze er altijd al in verborgen zaten. Zijn robuuste, verstilde beelden, gekenmerkt door een consequente eenvoud, tonen voornamelijk alledaagse mensen, af en toe dieren en soms hybride figuren waarin mens en dier samenkomen. De tentoonstelling Stephan Balkenhol. Something is Happening in de Kunsthal brengt ruim 35 werken samen die Balkenhols karakteristieke universum tot leven brengen. In simpele, treffende vormen geeft Balkenhol zijn figuren gestalte: een mens met het hoofd van een egel, een haai waarin een man verscholen zit, en een monumentaal beeld van de Griekse held Perseus met het hoofd van Medusa. In HAL 3 toont Kunsthal Rotterdam een gevarieerde verzameling houten sculpturen en reliëfs. Balkenhols beeldtaal is geworteld in de Europese kunstgeschiedenis, met invloeden uit het Oude Egypte, de middeleeuwen en de renaissance. Tegelijkertijd stralen ze een alledaagsheid uit die uitnodigt tot eigen interpretatie.

Stephan Balkenhol, 'Reliëfzwemmer', 2024 (Detail). Met dank aan de kunstenaar en AKINCI.

Vanaf de jaren tachtig koos Balkenhol ervoor figuratief te werken. Een tegenbeweging in een tijd waarin abstractie, minimalisme en conceptuele kunst domineren. Deze keuze markeert het begin van zijn succes en onderscheidt hem van zijn tijdgenoten. Beroemd zijn Balkenhols beelden van mannen, gekleed in donkere broek en licht overhemd, die in hun onuitgesproken, rustige houding een universeel menselijk verhaal vertellen. In zijn Zodiac-serie speelt Balkenhol met de eeuwenoude symboliek van de dierenriem. Hij vertaalde de twaalf sterrenbeelden naar eigentijdse vormen. Deze reliëfs worden in de Kunsthal voor het eerst samen getoond. Ook het werk Mickey Mouse (2022) is te zien: een opvallend reliëf van een mannengezicht met Mickey Mouse-oren, waarin Balkenhol zijn vroege fascinatie voor popart verwerkt. De ogenschijnlijke vrolijkheid van het beeld contrasteert scherp met de melancholie van het menselijke gezicht.

Balkenhol ontwikkelde door de jaren heen een stijl die wordt gekenmerkt door eenvoud en ambacht. Al zijn werk vervaardigt hij met de hand, zonder de hulp van computergestuurde machines. Hij begint met een kettingzaag voor het grove werk en werkt vervolgens met hamer, beitel en guts om elk beeld tot in het kleinste detail te verfijnen. Typerend is dat de sporen van het snijproces zichtbaar blijven. Balkenhol snijdt zowel de figuren als hun sokkels uit één enkel blok hout, vaak afkomstig van populier, wawa of ceder. Hout is, volgens Balkenhol, het juiste materiaal voor het tempo van denken en werken: waar steen 'te traag' is en gips en klei 'te snel', is hout zowel weerbarstig als levendig, en biedt het ruimte voor ontdekking tijdens het uithakken.

Stephan Balkenhol, Something is Happening, t/m 14 september 2025, Kunsthal Rotterdam, Museumpark, Westzeedijk 341, Rotterdam, info 010-4400301, www.kunsthal.nl, openingstijden: dinsdag t/m zondag 10.00 - 17.00 uur.

Terug naar boven

Verwey Museum Haarlem: 125 jaar Kees Verwey – Streken van een meester

Het is dit jaar 125 jaar geleden dat Kees Verwey werd geboren. Als eerbetoon aan een van de meest markante schilders uit de Nederlandse kunstgeschiedenis organiseert Verwey Museum Haarlem een unieke serie tentoonstellingen onder de overkoepelende titel: 125 jaar Kees Verwey – Streken van een meester. Deze bijzondere reeks belicht de vele facetten van Verweys leven en werk. Stap binnen in zijn legendarische atelier, ontmoet zijn vrouw en muze Jeanne en ontdek de grootmeesters die hem beïnvloedden. Met werken van onder andere George Breitner, Jan Toorop, Isaac Israels en Jan Sluijters. Een unieke ontdekkingstocht waarin je de schilder opnieuw leert kennen en waarderen. Atelier in beeld – Kees Verwey, Nico Koster, Hans de Bruijn, t/m 4 januari 2026 De tentoonstelling biedt een unieke inkijk in het atelier van Verwey.

De schilder voor zijn schilderij, Nico Koster, 1976, Collectie Stichting Kees Verwey.

Een selectie schilderijen waarin Verwey zijn atelier vastlegde, wordt getoond naast unieke foto's van dit atelier, gemaakt in 1976 door fotograaf Nico Koster. Deze foto's en atelierstukken worden aangevuld met portretten van hedendaagse kunstenaars zoals onder andere Marlene Dumas, Levi van Veluw en Folkert de Jong, die in hun eigen ateliers zijn vastgelegd door de Haarlemse fotograaf Hans de Bruijn voor zijn boek 90 Kunstenaarsportretten. De portretten vormen een boeiende dialoog tussen Verweys historische werkruimte en die van de huidige generatie kunstenaars, en creëren zo een gesprek tussen het verleden en het heden.

Jeanne Verwey-Tilbusscher – Meer dan muze, t/m 26 oktober 2025
Kees Verwey had in zijn leven drie belangrijke vrouwen: zijn moeder, beeldhouwer Charlotte van Pallandt en zijn kunstzinnige echtgenote Jeanne Tilbusscher. Deze tentoonstelling toont de portretten die Verwey van zijn vrouw Jeanne schilderde en eert haar met een intieme presentatie van haar eigen kunstzinnige creaties. Het is de eerste keer dat het werk van Jeanne in Haarlem te zien is.

Verwey en zijn inspiratie – Breitner, Israels, Sluijters, Toorop, e.a., t/m 9 november 2025
In deze uitgebreide tentoonstelling staat de schilderkunst van Kees Verwey en invloedrijke tijdgenoten die hem inspireerden centraal. Een selectie werken van grootheden zoals George Breitner, Isaac Israels, Corneille, Leo Gestel, Jan en Charley Toorop, Willem Witsen, Floris Verster, Henri Boot, Karel Appel, Eugène Brands en Jan Sluijters komen samen in één indrukwekkende expositie. In deze tentoonstelling ontdek je hoe Verwey zich liet beïnvloeden door zijn tijdgenoten, terwijl hij tegelijkertijd zelf een onmiskenbare stempel drukte op de kunstwereld, met een breed oeuvre dat varieert van klassiek en impressionistisch tot expressief en abstract.

125 jaar Kees Verwey – Streken van een meester, t/m 4 januari 2026, Verwey Museum Haarlem, Groot Heiligland 47, Haarlem. Website: www.verweymuseumhaarlem.nl.

Terug naar boven

M Leuven: solotentoonstelling Alicja Kwade

M Leuven kondigt met trots de eerste Belgische solotentoonstelling aan van de internationaal gerenommeerde Pools-Duitse kunstenaar Alicja Kwade. Vanaf 10 oktober 2025 neemt haar monumentale en poëtische werk zeven zalen van het huis in. Deze tentoonstelling vormt het hoogtepunt van het najaarsprogramma van M en kadert binnen de viering van 600 jaar KU Leuven. Kwade maakt installaties die verwondering en reflectie oproepen. Haar sculpturen en ruimtelijke ingrepen vervagen de grenzen tussen kunst en wetenschap, tussen ratio en intuïtie. Met spiegelingen, herhalingen en een combinatie van natuurlijke materialen en alledaagse objecten daagt ze de toeschouwer uit na te denken over hoe we de wereld waarnemen, begrijpen en structureren. Haar werk stelt fundamentele vragen: Wat is werkelijkheid? Wat is tijd? Wat betekent het om te weten? De tentoonstelling in M toont zowel een selectief overzicht van haar recente oeuvre als nieuwe installaties, speciaal ontworpen voor M, waarvoor ze samenwerkte met wetenschappers van de KU Leuven. Alicja Kwade (°1979, Katowice, Polen) woont en werkt in Berlijn. Ze verwierf internationale bekendheid toen ze in 2017 deelnam aan de 57e Biënnale van Venetië met twee werken: 'WeltenLinie' (2017), een labyrintische installatie

Alicja Kwade, maquette voor sculptuur in Stadspark van Leuven (2025).

van staal, spiegels, steen, brons, aluminium en hout maakte indruk op het einde van het Arsenale. Een ander werk 'Pars pro Toto' (2017) bestond uit dertien grote sferische bollen uit steen, afkomstig uit verschillende werelddelen en was te zien buiten, aan de kade van het Arsenale. Een poëtische reflectie op materie, zwaartekracht en perspectief. In 2019 kreeg Kwade de prestigieuze opdracht voor de Roof Garden Commission van het Metropolitan Museum of Art in New York. Ze realiseerde er 'ParaPivot', een installatie met stalen structuren waarin massieve stenen in delicate balans lijken te zweven, een werk dat doet nadenken over onze plaats in het universum. Recenter was ze te zien in Museum Voorlinden (Nederland) met de solotentoonstelling 'Die Notwendigkeit der Dingen'.

Voor de expo in M ontwikkelt Kwade nieuw werk, waarvoor ze samenwerkt met wetenschappers van de KU Leuven. Zo zal een van de zalen integraal in lapis lazuli-blauw geschilderd worden. In het midden komt een enorme lapis lazulisteen van bijna twee ton. Voor de petit histoire: het kostbare lapis lazuli wordt al eeuwenlang gebruikt om verf te kleuren. Eertijds had het Vaticaan er een patent op en besliste de paus wie de kleur mocht gebruiken, vandaar ook de naam 'pauselijk blauw'. In de tentoonstelling komt ook een adaptatie van haar bekende en immersieve installatie 'WeltenLinie' die ze voor het eerst presenteerde op de Biënnale van Venetië in 2017.

M presenteert Alicja Kwade, 10 oktober 2025 t/m 22 februari 2026, M Leuven, L. Vanderkelenstraat 28, Leuven (België). Website: www.mleuven.be.

Terug naar boven

Nationaal Keramiekmuseum Princessehof, Leeuwarden: UNBROKEN, Bouke de Vries

Vanaf de zomer van 2025 presenteert het Nationaal Keramiekmuseum Princessehof in Leeuwarden met trots UNBROKEN, gewijd aan de internationaal gelauwerde kunstenaar Bouke de Vries. Het is de eerste grote overzichtstentoonstelling van zijn werk – en de eerste in Nederland die keramiekrestauratie als volwaardige, hedendaagse kunstvorm presenteert. Deze tentoonstelling biedt een unieke blik op het werk van een kunstenaar die op innovatieve en veelzijdige wijze gebroken keramiek transformeert naar nieuwe, verrassende kunstwerken. De Vries, geboren in Utrecht en nu woonachtig in Londen, is van oorsprong restaurator. Zijn vakmanschap vormt de basis voor een artistieke praktijk waarin kwetsbaarheid en herstel samenkomen met een liefde voor materiaal, ambacht en verhalen. UNBROKEN toont een selectie van hoogtepunten uit de carrière van Bouke de Vries, waarin hij speelt met het thema van verval en herstel.

Bouke de Vries, 'Memory Vessel with wax seals', 2020, 46 x 23,5 cm, courtesy Adrian Sassoon Contemporary Works.

De werken in de tentoonstelling zijn voor een groot deel gebaseerd op historische objecten, maar gaan ook in op talrijke hedendaagse culturele fenomenen en de persoonlijke leefwereld van de kunstenaar. Zo zijn er bijvoorbeeld speelse verwijzingen naar de Nederlandse tv-serie 'Bartje' en andere jeugdherinneringen, hommages aan de vader en de echtgenoot van de kunstenaar, verwijzingen naar de drugscultuur en oorlog. In totaal zijn er ongeveer 95 objecten en installaties te zien in de solotentoonstelling UNBROKEN, waaronder elf nieuwe werken die speciaal voor deze tentoonstelling zijn gemaakt.

De bezoeker wordt door vijf zalen langs het oeuvre van Bouke de Vries geleid. De werken worden getoond in thematische clusters; in Dutch Stories, staat De Vries' Nederlandse herkomst centraal. Speciaal voor deze tentoonstelling stelde de kunstenaar een levensgroot staatsieportret van koning Willem-Alexander en koningin Máxima samen uit Delfts porselein uit de 17e en 18e eeuw. Vervolgens verkent Early Chinese Bouke de Vries' zoektocht naar de menselijke connectie met keramiek door de geschiedenis heen en de prominente plaats die keramiek inneemt binnen de archeologie. De themazaal Memory Vessels toont scherven van gebroken keramiek in glazen vormen. De tentoonstelling eindigt groots met War and Pieces. Deze elf meter lange installatie biedt een hedendaagse interpretatie van de luxueuze tafelstukken van Europese aristocratie uit de 17de en 18de eeuw.

Naast de tentoonstelling verschijnt er ook een boek met de titel Bouke de Vries: Unbroken, onder redactie van de conservator van Keramiekmuseum Princessehof, Dr Wendy Gers. Prijs € 34,95. 176 bladzijden in kleur. Gebonden. Tweetalig (Nederlands en Engels). ISBN 9789462626287. Waanders Uitgevers.

Bouke de Vries: UNBROKEN, 5 juli 2025 t/m 16 augustus 2026, Keramiekmuseum Princessehof, Grote Kerkstraat 9, Leeuwarden. Website: www.princessehof.nl.

Terug naar boven

Het Noordbrabants Museum, 's-Hertogenbosch: Om de tuin geleid

We hebben er allemaal mee te maken: nepnieuws. Vaak niet meer van echt te onderscheiden. De journalistiek staat onder druk, wordt niet meer vertrouwd en bronnen zijn steeds moeilijker te checken. Is misleidende informatie eigenlijk wel zo'n nieuw fenomeen als we denken? Nee – is het duidelijke antwoord. In de tentoonstelling Om de tuin geleid laat Het Noordbrabants Museum aan de hand van meesterwerken vol tuinen uit de 16de en 17de eeuw, zien dat misleiding en bedrog van alle tijden zijn. Schilderijen van onder andere de familie Brueghel, Peter Paul Rubens en Lucas Cranach de Oude laten zien dat de zoektocht naar waarheid de mens al lange tijd bezighoudt. Langs verschillende spanningsvelden als veiligheid, liefde en in- en uitsluiting worden bezoekers geïnspireerd om hun waarheid te vinden en verschillen tussen beeldvorming van toen en nu te vinden. Het museum verandert in een groene wereld vol misleiding en bedrog. Geloven bezoekers wat ze zien? Of zit de vork toch anders in de steel? Misleiding ligt altijd op de loer. Schilderijen met veel weelderig groen willen ons waarschuwen en lijken antwoorden te bieden voor de dilemma's die je op je levenspad tegenkomt.

Adriaen Coorte, 'Groene kruisbessen op een richel', 1705, olieverf op doek, 31,4 x 24 cm. Collectie Het Noordbrabants Museum, in bruikleen van de JK Art Foundation.

Het thema van de tentoonstelling komt duidelijk terug in de metafoor van de Tabula Cebetis: wie de 'juiste' keuzes maakt, mag naar binnen cirkelen en komt dichter bij de kern: de paradijselijke tuin. Wie verkeerd kiest... blijft Om de tuin geleid.

Er zijn werken te ontdekken die niet lijken wat ze zijn. Schilders deden zich beter voor dan ze waren, of zetten kijkers opzettelijk op het verkeerde been. De Nederlandse kunstenaar Michiel van Musscher (1645-1705) bijvoorbeeld. Hij woonde in de stad, maar portretteerde zichzelf en zijn gezin tegen de achtergrond van zo'n lommerrijk landgoed als zijn opdrachtgevers bezaten. In Om de tuin geleid is ook een aantal trompe l'oeil (optische illusies) schilderijen te zien, afkomstig uit de collectie van de JK Art Foundation.

De levenslessen die voor Om de tuin geleid zijn verzameld, spelen zich allemaal af in of bij een tuin. Ze bieden ook inzichten op de veranderende relatie tussen de mens en de natuur. De tuin werd in schilderijen ingezet als een decor en staat voor 'de wereld'. Tegelijk is die tuin een stukje natuur waarin zich onze persoonlijkheid weerspiegelt. Dat was toen zo, maar nu nog steeds. De kunstwerken laten zien dat de ideeën over de wereld in de 16de en 17de eeuw verschuiven: van de schepping van God naar het onderwerp van onderzoek en wetenschap. De tentoonstelling Om de tuin geleid nodigt uit om nieuwsgierig te blijven naar inzichten die ons kunnen helpen in de 21ste eeuw.

Om de tuin geleid, 20 september 2025 t/m 4 januari 2026, Het Noordbrabants Museum, Verwersstraat 41, 's-Hertogenbosch. Website: www.hnbm.nl.

Terug naar boven

Teylers Museum, Haarlem: De mannen van Michelangelo

Voor de tentoonstelling De mannen van Michelangelo, te zien in Teylers Museum van 15 oktober 2025 tot en met 25 januari 2026, komen unieke bruiklenen van over de hele wereld naar Haarlem. Een brief aan Michelangelo's grote liefde, het allerlaatste houten beeldje dat hij maakte en een bijzondere voorstudie van een androgyne figuur in de Sixtijnse Kapel: veel werken zijn voor het eerst in Nederland te zien. Allemaal gaan ze over het mannelijk lichaam: van geïdealiseerde, gespierde lijven die de goddelijke perfectie van Adam benaderen tot het fragiele lichaam van Christus aan het eind van Michelangelo's diepgelovige leven. Michelangelo Buonarroti (1475-1564) was gefascineerd door het mannenlichaam. In bijna al zijn kunstwerken speelt het een rol, veelal naakt, gespierd en in een spannende houding. De mannen van Michelangelo bekijkt het mannelijk lichaam in het werk en leven van Michelangelo van alle kanten: van de invloed van zijn voorgangers en de klassieke oudheid tot zijn grote kennis van de anatomie en zijn gebruik van mannelijke modellen. Ook de theoretische en religieuze betekenis van het mannenlichaam voor Michelangelo komt aan bod, net als zijn persoonlijke voorkeur voor mannen.

Michelangelo Buonarroti (1475-1564), Studies voor het hoofd van Leda, ca. 1530, rood krijt op papier. Collectie Casa Buonarroti, Florence.

Het is voor het eerst dat er een tentoonstelling volledig gewijd wordt aan Michelangelo en het mannelijk lichaam.

22 toptekeningen uit Michelangelo's oeuvre bevinden zich – al sinds het prille begin van het museum – in de collectie van Teylers. Zij vormen de basis van De mannen van Michelangelo en worden aangevuld met veertig bijzondere bruiklenen, waaronder enkele internationaal vermaarde tekeningen. Samen met een aantal sculpturen, brieven, een boek en enkele tekeningen en prenten van vrienden, leerlingen en navolgers van Michelangelo, biedt de tentoonstelling een unieke blik op het thema. Zo is de vroegst-bekende studie van een mannelijk naakt van Michelangelo's hand te zien, die hij getekend heeft toen hij nog geen twintig jaar oud was. De tekening laat zien dat hij de generaties voor hem goed bestudeerd heeft, maar ook zijn kenmerkende losheid en originaliteit zijn al duidelijk. Een privéverzamelaar kreeg de tekening in 2022 in bezit en was bereid hem uit te lenen voor de tentoonstelling.

De mannen van Michelangelo werpt nieuw licht op het denken en doen van Michelangelo, ondersteund door een boek met essays van Michelangelo-specialisten Michael Rocke, Raymond Carlson, Eric Boot, Marieke van den Doel, Jennifer Sliwka, Paul Joannides, Teylers-conservator Terry van Druten en gastconservatoren Martin Gayford en Klazina Botke. De publicatie verschijnt in het Nederlands, Engels en Duits en wordt uitgegeven door Hannibal Books.

De mannen van Michelangelo, 15 oktober 2025 t/m 25 januari 2026, Teylers Museum, Spaarne 16, Haarlem. Website: https://teylersmuseum.nl.

Terug naar boven

Van Abbemuseum, Eindhoven: Homecoming

In de tentoonstelling Homecoming, te zien van 28 juni 2025 tot 7 december 2025 in de projectzaal van het Van Abbemuseum, nodigt online platform Alien Mag kunstenaars uit om te laten zien wat 'thuis' voor hen betekent. Ze laten zien dat dit niet alleen een plek is, maar ook een persoon of herinnering kan zijn. Ze roepen bezoekers op na te denken over de vraag: Wat betekent thuis voor jou? Alien Mag wil stilstaan bij de zoektocht en het moment van thuiskomen binnen jezelf. Ze nodigden de in Brabantse kunstenaars Hemaseh Manawi Rad, Rita Pieternella, Larissa Schepers, Miranda Gashi en Irem Pinarbasi uit om deze zoektocht te verbeelden vanuit diverse kunstdisciplines. In hun werk gaan ze moeilijke gesprekken en emoties niet uit de weg. Samen met haar moeder borduurt Larissa Schepers objecten van glaskralen. In deze intieme samenwerking komen ze tot gedeeld erfgoed. Irem Pinarbasi onderzoekt in haar werk Modder Nature de vruchtbaarheid van aarde en lichaam. Ze laat zich inspireren door de Turkse cultuur en religieuze verhalen.

Werk en foto: Irem Pinarbasi

De Caribische carnavalskostuums van Rita Pieternella stralen kracht, trots en de schoonheid van de vrouw uit en zijn een eerbetoon aan afkomst en identiteit. Hemaseh Manawi Rad toont een fontein gebaseerd op de traditionele Iraanse howz. Het is een symbool van dagelijkse vernieuwing en de constante stroom van het leven. In de analoge fotoserie Fruits of Labour neemt Miranda Gashi ons mee in een eerbetoon aan haar grootvader en laat ons nadenken over de zichtbaarheid van migratie en opoffering.

Sinds 2018 zet Alien Mag zich in voor meer zichtbaarheid van vrouwen met diverse achtergronden in media en kunst. Met hun online magazine, publieksprogramma's en educatieve trajecten creëren zij ruimte voor ontmoeting, reflectie en groei. In de wereld van Alien Mag ontmoeten opkomende en gevestigde kunstenaars elkaar, zowel autodidactisch en academisch geschoolden. De tentoonstelling Homecoming is samengesteld door gastcuratoren Imane El Oualkadi, Naima El Azzouzi en Aminanta Minte, de oprichters van Alien Mag.

Homecoming is onderdeel van een reeks tentoonstellingen die het Van Abbemuseum samen met gemeenschappen uit Eindhoven en omgeving maakt.

Homecoming, 28 juni t/m 7 december 2025, Van Abbemuseum, Stratumsedijk 2, Eindhoven. Website: https://vanabbemuseum.nl.

Terug naar boven

Kunsthal Rotterdam: Iris van Herpen, Sculpting the Senses

Vanaf dit najaar staat Kunsthal Rotterdam in het teken van de wereldberoemde Nederlandse modeontwerper Iris van Herpen (1984). Van Herpen geldt als een van de meest avant-gardistische couturiers van haar generatie. Door haar baanbrekende gebruik van innovatieve technieken binnen haar vakgebied, doorbreekt Van Herpen modeconventies, terwijl ze tegelijkertijd het traditionele vakmanschap van haute couture omarmt. De tentoonstelling Sculpting the Senses is een reis door het universum van Van Herpen en presenteert een meeslepend overzicht waarin mode, hedendaagse kunst, design en wetenschap samenkomen. De Kunsthal toont ruim honderd iconische creaties waarin Van Herpen voortdurend de grenzen van haute couture uitdaagt. Sculpting the Senses viert de multidisciplinaire aanpak van Van Herpen en biedt een spectaculair overzicht van haar veelomvattende oeuvre. Aan de hand van negen thema's, een 21e-eeuws rariteitenkabinet en een replica van haar atelier in Amsterdam worden haar creaties uitgelicht. In een wervelend tentoonstellingsontwerp wordt de bezoeker meegenomen door thematische, immersieve ruimtes, begeleid door een zinnenprikkelende soundscape van kunstenaar Salvador Breed.

Iris van Herpen. ‘Hypnosis Speed’ top, Capriole collectie, Haute Couture herfst/winter 2011-12.Gemaakt met selective-laser-sintering 3D printing technologie, van polyamide. Foto: Sølve Sundsbø. Model: Kyona van Santen.

De tentoonstelling roept vragen op over de rol van het lichaam in de ruimte, de relatie tussen kleding en omgeving, en de toekomst van het lichaam in een snel veranderende wereld. In de tentoonstelling gaan de haute couture stukken van Van Herpen een dialoog aan met hedendaagse kunstwerken van onder anderen Collectif Mé, Philip Beesley, Wim Delvoye, Kate MccGwire, Damien Jalet, Kohei Nawa, Casey Curran, Rogan Brown, Jacques Rougerie en Tomáš Libertíny en met designobjecten van Neri Oxman, Ren Ri en Ferruccio Laviani.

Iris van Herpen (1984) groeit op in Wamel. Ze ontdekt haar passie voor mode voor het eerst op de zolder van haar grootmoeder, waar ze stuit op een mini-museum van kledingstukken en kostuums die haar blik naar een ander tijdperk openden. Na haar studie aan de ArtEZ University of the Arts in Arnhem werkt ze voor Alexander McQueen in Londen en bij Claudy Jongstra in Amsterdam. In 2007 richt ze haar eigen label op en presenteert ze haar eerste collectie tijdens Amsterdam Fashion Week. In 2011, op 27-jarige leeftijd, wordt Van Herpen lid van Chambre Syndicale de La Haute Couture in Parijs. Haar creaties zijn opgenomen in de collecties van onder andere het Victoria & Albert Museum in Londen en The Metropolitan Museum of Art in New York.

Iris van Herpen, Sculpting the Senses, 27 september 2025 t/m 1 maart 2026, Kunsthal Rotterdam, Museumpark, Westzeedijk 341, Rotterdam, info 010-4400301, www.kunsthal.nl, openingstijden: dinsdag t/m zondag 10.00 - 17.00 uur.

Terug naar boven

Keramiekmuseum Princessehof, Leeuwarden: Pei-Hsuan Wang - The Extent of Our Union

Keramiekmuseum Princessehof presenteert een solotentoonstelling van kunstenaar Pei-Hsuan Wang. Het werk van Wang is vaak gebaseerd op persoonlijke en familiale geschiedenissen: banden tussen generaties en het (veranderende) verwantschap wanneer familieleden over de wereld verhuizen. Tijdens haar recente residentie in het Europees Keramisch Werkcentrum (EKWC) in Oisterwijk verdiepte de kunstenaar uit Taiwan zich in Sancai, een eeuwenoude glazuurtechniek uit de Tang-dynastie (618 - 906). De vijf werken in de tentoonstelling vormen samen een installatie waarmee Wang reflecteert op identiteit, afkomst en sterfelijkheid. Drie van de getoonde sculpturen maakte ze onlangs in het EKWC. Wang ziet sculpturen als vaten – dragers van energie, gebeden en visies. De sculpturen in de tentoonstelling zijn gemaakt in de nasleep van de coronapandemie. Ze zijn een persoonlijke reflectie op spiritualiteit en saamhorigheid – terugkerende thema's in de recente projecten van de kunstenaar. In het EKWC verdiepte Wang zich in Sancai-keramiek uit de Tang-dynastie: sculpturen en vaten die gebruikt werden als grafgiften en symbool stonden voor status en bescherming.

Pei-Hsuan Wang, 'Statue of Asking: Threshold Guardian II', 2022, Collectie Keramiekmuseum Princessehof. Verworven met steun van het Mondriaan Fonds.

Deze meerkleurige glazuurtechniek is deels ontstaan door de culturele uitwisseling via de Zijderoute. De mythische wezens en dierlijke figuren in de tentoonstelling staan symbool voor thema's als zorg en transformatie. Hiermee belichamen ze de verhalen van diasporische individuen en gemeenschappen die hun plek zoeken in een voortdurend veranderende wereld.

Pei-Hsuan Wang (1987, Hsinchu, Taiwan) woont en werkt in Gent, België. Met haar werk onderzoekt ze culturele uitwisselingen en hoe identiteit wordt gevormd door migratie. Zo verkent ze thema's als familiegeschiedenis en de Taiwanese mythologie. Door een subtiel samenspel van traditionele technieken en hedendaagse interpretaties stelt Wang vragen over erfgoed en samenhorigheid in een wereld die constant in beweging is. Wang exposeerde onder meer in STUK Leuven, het Taipei Fine Arts Museum en de National Gallery of Indonesia. Recente solotentoonstellingen zijn Every Love Story Is a Ghost Story, onderdeel van de Triënnale Kortrijk bij rhizome_, Kortrijk (2024), Gratitude Is A Colored Vessel bij Ballon Rouge, Brussel (2023), Ghost Eat Mud bij Kunsthal Gent, Gent (2022), I've Left My Body to Occupy Others bij Good Weather, Chicago (2020), For Iris bij Gallery 456, New York (2020) en You Are My Sunshine bij het Taipei Contemporary Art Center (2019).

Pei-Hsuan Wang - The Extent of Our Union, t/m 26 oktober 2025, Keramiekmuseum Princessehof, Grote Kerkstraat 9, Leeuwarden. Website: www.princessehof.nl.

Terug naar boven

Museum Cobra, Amstelveen: Kishio Suga – Where Both Sides Meet

Museum Cobra in Amstelveen presenteert deze zomer de eerste solotentoonstelling in ons land van de baanbrekende Japanse beeldhouwer en installatie-kunstenaar Kishio Suga (Morioka, 1944). Stenen, stukken hout, draad en gevonden takken: ze lijken soms bijna gedachteloos gerangschikt, maar dat is zeker niet het geval. De minimalistische sculpturen en installaties van Kishio Suga zijn ingetogen en gemaakt van alledaagse materialen. Suga benadrukt de fysieke kwaliteiten van deze materialen, maar ook de onderlinge relatie en de connectie met de omgeving. Dit gebruik van onaangepaste, natuurlijke materialen in combinatie met de filosofische nadruk op ruimte en vergankelijkheid zette de Mono-ha beweging midden jaren 1960 internationaal op de kaart. De kunstenaars braken rigoureus met de traditionele, figuratieve kunst en verwerkten op geheel eigen wijze hun onbehagen en ontgoocheling over de naoorlogse moderniteit in Japan. De werken van Suga zijn nog altijd actueel, want de vraag hoe de mens en de aarde zich tot elkaar verhouden staat centraal. In een tijd waarin de aandacht voor duurzaamheid toeneemt, kiezen steeds meer mensen voor het gebruik van natuurlijke materialen, hergebruik en het repareren van producten.

Kishio Suga, 'Progression of Space', 4 oktober, 1980. Activatie: Kaneko Art Gallery, Tokyo, Japan, 1980. Foto: Tasaku Kaneko © Kishio Suga, BLUM en Mendes Wood DM.

Deze tentoonstelling sluit perfect aan bij de ambitie van Museum Cobra om de blijvende relevantie van ervaringskunst onder de aandacht te brengen. De gehele bovenverdieping van het museum wordt gevuld met Suga's grootschalige installaties, of 'situaties', zoals hij ze zelf omschrijft. Als bezoeker stap je als het ware zijn verstilde wereld binnen. Iconische sleutelwerken, waaronder Standing (1969) en Units of Dependency (1974), worden gepresenteerd, aangevuld met wandwerken, foto's, notitieboeken en documentair materiaal. Persoonlijke notitieboekjes verklaren Suga's ziens- en werkwijze, waarbij ook de vrolijke en kleurrijke kant van zijn werken aan bod komt. In videobeelden van zijn live performances is bovendien zijn humor goed terug te zien. Kishio Suga – Where Both Sides Meet nodigt je uit tot een herbezinning op de rol van materialen en de onderlinge verbondenheid van alles wat bestaat.

Kishio Suga studeerde aan de Tama Art University in Tokio en begon daarna met 'veldwerk': vergankelijke arrangementen van natuurlijke en door de mens gemaakte materialen op buitenlocaties rond Tokio. Deze vertaalde hij ook naar binnenruimtes. Al snel kreeg hij erkenning voor baanbrekende werken als Parallel Strata (1969) en Soft Concrete (1970). Suga maakt – als beknopte onderzoeken – ook assemblages aan de wand en werken op papier. Ook gaf hij vele performances en schreef drie romans, een filmscenario en meer dan 150 essays. Zijn werk was onder andere te zien in Centre Georges Pompidou in Parijs, het Guggenheim Museum in New York en het San Francisco Museum of Modern Art.

Kishio Suga – Where Both Sides Meet, 28 juni t/m 26 oktober 2025, Museum Cobra, Sandbergplein 1, Amstelveen. Website: museumcobra.nl.

Terug naar boven

Bonnefanten, Maastricht: Carl Cheng, Nature Never Loses

Bonnefanten presenteert de tentoonstelling Nature Never Loses, een retrospectief van Carl Cheng (1942, San Francisco, VS). De tentoonstelling toont zes decennia van Chengs vooruitstrevende en genre-overstijgende werk waarin hij identiteit, technologie en natuur op een bijzondere manier samenbrengt. Zijn werken zijn tegelijk kritisch en poëtisch. Hij bevraagt continu de kracht van de natuur, wat die met ons doet, en hoe wij ons verhouden tot de wereld om ons heen. Vaak vat hij dat samen in uitspraken die tegelijk humoristisch, verontrustend en hoopvol zijn: 'nature never loses', 'nature always wins' en 'nature is everything'.

Carl Cheng, 'Erosion Machine No. 4', 1969-2020. Plexiglas, metalen rekken en fittingen, plastic, waterpomp, LED-verlichting, blacklight, kiezels, 4 erosiestenen en houten basis. Courtesy de kunstenaar en Philip Martin Gallery, Los Angeles. Foto: Jeff McLane, Los Angeles, Californië.

Nature Never Loses focust op de innovatieve en interdisciplinaire aard van Chengs werkwijze. Zijn kunst werd lange tijd nauwelijks getoond en kreeg weinig kunsthistorische aandacht. Omdat Cheng zelf het meeste van zijn werk in bezit heeft, biedt Nature Never Loses een unieke kans om zijn verrassende en pionierende kunstenaarschap te ontdekken. De tentoonstelling bevat meer dan 60 kunstwerken die zelden getoond zijn, onder andere conceptuele openbare kunstwerken, Art Tools, Nature Machines, fotografische sculpturen en interactieve installaties gemaakt van gerecyclede materialen.

De tentoonstelling bestaat uit zes thema's, die elk laten zien hoe Cheng kunst inzet om de relatie tussen mens, natuur en technologie te onderzoeken. Zo gebruikt hij fotografie niet om de werkelijkheid vast te leggen, maar als een artistiek hulpmiddel om collages en sculpturen te maken die onze manier van kijken bevragen. Zijn Art Tools – functionele apparaten ontworpen om tijdelijke en vaak vluchtige composities te maken – zitten op de grens tussen bruikbaarheid en kunstobject. Op dezelfde manier bootsen zijn Nature Machines natuurlijke systemen na, terwijl ze de verbanden tussen menselijke innovatie, ecologische transformatie en kunstmatige omgevingen onderzoeken. Later in zijn carrière richtte Cheng zich op de realisatie van kunstwerken in de openbare ruimte - zowel in opdracht als zelf geïnitieerde projecten - die hij omschrijft als studies naar 'menselijke erosie'. Onderhevig aan verval, verwaarlozing of vandalisme, dienen deze werken als metaforen voor de kwetsbaarheid van ecologische systemen onder druk van menselijk handelen.

Deze zomer verschijnt de eerste omvangrijke publicatie over Carl Cheng, met daarin zijn uitgebreide oeuvre, leven en kunstpraktijk gedocumenteerd. De catalogus is ontworpen door Studio Lin en verschijnt onder redactie van Alex Klein en Jennifer Krasinski.

Carl Cheng: Nature Never Loses, t/m 28 september 2025, Bonnefanten, Avenue Céramique 250, Maastricht. Website: www.bonnefanten.nl.

Terug naar boven

Jehoshua Rozenman – Out of the Box

De sculpturen van Jehoshua Rozenman (1955) zijn anders dan ze op het eerste gezicht lijken. Hoewel ze robuust en monumentaal ogen, zijn ze opgebouwd uit kwetsbaar glas. En ze hebben iets raadselachtigs; ze doen denken aan onmogelijke, geheimzinnige gebouwen uit een andere dimensie. Binnen dit spanningsveld van fantasie en werkelijkheid vinden Jehoshua Rozenman en M.C. Escher elkaar. Escher in Het Paleis combineert deze zomer voor het eerst de tweedimensionale wereld van Escher met het twee- en driedimensionale werk van Rozenman. Net als Escher is Jehoshua Rozenman een echte ambachtsman. Voor zijn gecompliceerde sculpturen neemt hij de tijd: zo kan hij maandenlang aan één beeld werken. Zorgvuldig zoekt hij naar de perfecte balans tussen figuratie en abstractie. Zijn materiaalgebruik versterkt het mysterie doordat het glas de beelden zowel licht, fragiel en zacht als donker, sterk en scherp maakt. Op het snijvlak van kunst en architectuur ontdek je in zijn sculpturen invloeden uit stromingen als Bauhaus, futurisme en brutalisme. Wat is echt en wat niet? Bij Eschers bouwwerken blijf je je afvragen of ze echt onmogelijk zijn of dat ze slechts onmogelijk ogen.

Jehoshua Rozenman, 'Zonder titel', 73 x 50 x 36 cm, glas, 2018. Courtesy Galerie Fontana.

Dezelfde vraag kun je stellen bij het werk van Rozenman, die recentelijk zijn kunstenaarspraktijk verbreedde door AI (Artificial Intelligence) te omarmen. Deze technologie ziet hij als een assistent en creatieve sparringpartner en een middel dat hem verder helpt om zijn visie te concretiseren. Met de input van Rozenman, vaak een model voor een sculptuur, genereert AI vervolgens een afbeelding. Deze past de kunstenaar net zo lang aan totdat hij tevreden is, waarmee hij dan een print maakt. De tentoonstelling Out of the Box laat dit proces én de resultaten zien.

Rozenman beschouwt Out of the Box als een koffer vol onbekend materiaal die zijn kunstenaarschap voedt. In zijn kunst komen concept, fantasie en vakmanschap zo op een vloeiende manier samen. De nieuwe inspiratiebron leidt tot een verrassende mix van sculpturen, AI-prints en modellen, die verspreid door het museum te zien zijn tussen de werken van Escher.

Jehoshua Rozenman – Out of the Box, 3 juli t/m 14 september 2025, Escher in Het Paleis, Lange Voorhout 74, Den Haag. Website: https://escherinhetpaleis.nl.

Terug naar boven

Museum Voorlinden, Wassenaar: Simone Post – Sweet Memories

Bereid je voor op een magische, verleidelijke wereld gemaakt van suiker! Met schuimpjes, spekjes en snoepkettingen bouwt Simone Post bij Voorlinden haar ouderlijk huis na, compleet met knuffels, stapelbed en haar moeders naaiatelier. Alles wat je ziet én ruikt in Sweet Memories – van vloerkleed tot wasmachine – is gemaakt van snoep. De ruimtevullende installatie brengt je terug naar een kinderlijke droomwereld waarin alles nog maakbaar lijkt. Simone Post groeide op te midden van naaimachines. Thuis gaf haar moeder naailessen en liet zien dat je met stof alles kunt maken. Als beeldend kunstenaar experimenteert Post nu met de maakbaarheid van uiteenlopende materialen, waaronder snoepgoed. Op ambachtelijke wijze bouwt ze daarmee in Voorlinden haar ouderlijk huis na; ze vervlecht meterslange kabels van gele en roze spekjes tot meubels, bouwt een keuken op met marshmallows en spant klossen spekdraden door ratelende naaimachines van snoep. Het resultaat is een kleurrijke installatie waar je doorheen kunt lopen en waarvan het water je in de mond loopt. Met Sweet Memories nodigt Post je uit om terug te keren naar een tijd waarin alles nog mogelijk lijkt. Ze voert je mee naar de lieflijke, onschuldige wereld van een driejarige.

Simone Post, 'Sweet Memories'. Foto: Antoine van Kaam.

Als peuter is het leven nog heerlijk simpel: alles kan en alles is kneedbaar. Het is een periode van onbevangen vrijheid en pure verwondering. Post maakt bij Voorlinden haar eigen herinneringen aan die leeftijd tastbaar met snoep en bouwt daarmee nauwkeurig haar stapelbed, knuffels en zelfs de kroonluchter in de woonkamer na. De zoete geuren, zachte kleuren en meegevende materialen roepen een warm gevoel van veiligheid op, een geborgen sfeer vol dromen en potentie.

Met de overdaad aan snoepjes schept Post bij Voorlinden een droomwereld die zowel kinderlijke verlangens als volwassen illusies weerspiegelt. Want wat zacht en verleidelijk oogt, heeft een keerzijde. De schuimpjes, de spekjes en snoepkettingen roepen een zoet gevoel van nostalgie op en doen watertanden, maar in overvloed word je er misselijk van. Bovendien is leven in dit perfecte, zoete plaatje niet haalbaar. Met de tegenstelling tussen de aantrekkingskracht van overvloed versus de valkuil van excessen geeft Post een subtiele knipoog naar klassieke wijsheden.

Simone Post – Sweet Memories, t/m 31 augustus 2025, Museum Voorlinden, Buurtweg 90, Wassenaar. Website: https://www.voorlinden.nl.

Terug naar boven

Singer Laren: Lokroep van de natuur

Aan het einde van de 19de eeuw verlaten steeds meer kunstenaars de drukte van de stad, op zoek naar de rust en ruimte van het platteland en het plattelandsleven – een bestaan van zaaien, ploegen, maaien en oogsten, in het ritme van de seizoenen. Waarom kiezen zij, midden in de storm van vooruitgang, juist voor de stilte van het land? In Lokroep van de natuur staat de blijvende aantrekkingskracht van de natuur op kunstenaars centraal. Ook William Henry Singer Jr., naamgever van het museum, verruilt de stad voor de natuur. Daarmee kiest hij een andere weg dan zijn vader, een steenrijke staalmagnaat uit Pittsburgh. Hij jaagt zijn droom na: landschapschilder worden.

Gustave de Smet, 'Landschap te Blaricum', ca. 1916, houtskool, gekleurd potlood en gouache op papier, Singer Laren, schenking uit particulier bezit.

Met zijn vrouw Anna Singer vestigt hij zich in Laren, waar een kunstenaarskolonie bloeit, vergelijkbaar met Barbizon of het Noord-Hollandse Bergen. Later zoekt hij, in navolging van de Amerikaanse landschapsfilosoof Henry David Thoreau, de stilte en eenzaamheid op van de Noorse fjorden. Daar ondergaat hij de schoonheid van het ongerepte en onherbergzame landschap als een religieuze ervaring.

In Lokroep van de natuur presenteert Singer Laren een levendige selectie impressionistische en modernistische werken, grotendeels afkomstig uit de eigen collectie. Een van de blikvangers is De zaaister (1918) van Herman Gouwe: een monumentaal schilderij waarin de energie van de aarde opborrelt onder de handen van Moeder Aarde, omstraald door een aura van vruchtbaarheid. Nieuw in de collectie is Bij de bosvijver (1911) van Jaap Weijand, een zinderend bosgezicht in felle gevoelskleuren, die sterk afwijken van de zichtbare werkelijkheid. De knalblauwe boom is een hoogtepunt in het oeuvre van deze “ultramodernist”. Voor het eerst is dit werk te zien in Singer Laren. Ook Landschap te Blaricum (ca. 1916) van de Belgische modernist Gustave de Smet is een primeur. Tijdens zijn verblijf in het Gooi, waar hij na de uitbraak van de Eerste Wereldoorlog naartoe vlucht, vindt hij troost in de natuur. Het landschap in houtskool is een mooi voorbeeld van de lineair expressionistische stijl die hij hier ontwikkelt.

Naast klassiekers en aanwinsten bevat de tentoonstelling ook bijzondere bruinlenen, zoals Het moeras (ca. 1885 – 1888) van Anton Mauve, afkomstig uit het Rijksmuseum. Op impressionistische wijze vertolkt de Haagse Schoolschilder de stemming van het landschap bij Laren. In 1882 ontdekt hij dit dorp, op zoek naar nog ongerepte natuur – en zelfs daar is de mens nooit ver weg, getuige de kerktoren aan de horizon.

Lokroep van de natuur, t/m 7 september 2025, Singer Laren, Oude Drift 1, Laren. Website: www.singerlaren.nl.

Terug naar boven

Verzetsmuseum, Amsterdam: Josephine Baker: een leven vol verzet

In 2025 is het vijftig jaar geleden dat Josephine Baker (1906-1975) overleed, één van de beroemdste artiesten van de twintigste eeuw. Ze was danseres, zangeres en een van de eerste zwarte filmsterren. Ze ontvluchtte de racistische Verenigde Staten en werd in Parijs een wereldster. Baker was haar tijd vooruit als activiste voor gelijke rechten. Ook was ze actief in het verzet tegen nazi-Duitsland en had ze een band met Nederland. Josephine Baker (1906, Saint Louis, Missouri) groeide op in armoede en in een samenleving die gekenmerkt werd door racisme en segregatie.

Tentoonstelling 'Josephine Baker, een leven vol verzet'. Foto: Mike Bink.

Als jong meisje ontwikkelde ze een passie voor dans en theater, wat haar uiteindelijk naar Parijs bracht. Daar brak ze door als wereldster, vooral bekend om haar revolutionaire optredens, zoals de beroemde Danse Sauvage met het iconische bananenrokje. Haar succes in Frankrijk betekende een doorbraak in een tijd waarin zwarte artiesten zelden erkenning kregen. Naast haar artistieke carrière was Baker een gedreven activiste. Tijdens de Tweede Wereldoorlog sloot ze zich aan bij het Franse verzet. Ze gebruikte haar beroemdheid om geheime informatie te smokkelen en werkte als spion voor de geallieerden. Haar moed en inzet in de strijd tegen nazi-Duitsland werden later erkend met verschillende onderscheidingen. In 2021 werd zij met veel eerbetoon als eerste zwarte vrouw bijgezet in het Parijse Panthéon.

Na de oorlog bleef Baker zich inzetten voor burgerrechten en gelijkheid. Ze adopteerde twaalf kinderen uit verschillende landen, haar zogenaamde 'regenbooggezin', om haar idealen van wereldvrede en gelijkheid in praktijk te brengen. Ze streed tegen racisme, zowel in de Verenigde Staten als in Europa. In 1963 liep ze met Martin Luther King mee in de March on Washington, waarbij ze ook sprak. De tentoonstelling in het Verzetsmuseum biedt een overzicht van Josephine Bakers veelzijdige leven en erfenis. Het belicht haar jeugd in Amerika, haar artistieke triomfen in Parijs, haar bijdrage aan het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog, en haar langdurige invloed als voorvechtster van gelijke rechten. Ook haar regenbooggezin en haar bijzondere band met Nederland komen aan bod.

In de tentoonstelling wordt tot slot speciale aandacht besteed aan de grote invloed die Josephine Baker heeft gehad op latere generaties. Haar iconische verschijning en zelfbewuste uitstraling zijn tot op de dag van vandaag een belangrijke bron van inspiratie voor mode en popcultuur. Wereldsterren als Beyoncé, Madonna en Diana Ross hebben zich direct door haar laten inspireren. Jean Paul Gaultier, Prada en Dior hebben haar gedurfde stijl weerspiegeld in hun ontwerpen. De tentoonstelling toont ook werk van de Nederlandse danser/choreograaf Sedrig Verwoert en kunstenaar/modeontwerper Lissa Brandon, die hun creaties hebben laten beïnvloeden door Bakers unieke visie en erfenis.

Josephine Baker: een leven vol verzet, t/m 9 november 2025, Verzetsmuseum Amsterdam, Plantage Kerklaan 61, Amsterdam. Website: www.verzetsmuseum.org.

Terug naar boven

Dordrechts Museum: Carel de Nerée. Anders dan de anderen

In het Dordrechts Museum is de tentoonstelling Carel de Nerée. Anders dan de anderen te zien, waarmee het intrigerende werk van Carel de Nerée tot Babberich (1880-1909) na jaren weer in Nederland wordt gepresenteerd. Zo'n veertig tekeningen, variërend van subtiele zwart-wit tekeningen tot uitbundige aquarellen, zijn samengebracht uit verschillende musea en privéverzamelingen. Het Dordrechts Museum heeft daarbij een bijzondere schenking van drie tekeningen ontvangen waarmee Carel de Nerée permanent aan de collectie van het museum is toegevoegd. De Nerées tekeningen behoren tot de meest fascinerende uit de Nederlandse kunst rond 1900 en roepen associaties op met Europese fin-de-siècle kunstenaars als Aubrey Beardsley, Gustav Klimt en Jan Toorop. Carel de Nerée tot Babberich was een opvallende verschijning in het Den Haag rond 1900. Hij groeide op in een vooraanstaande familie, werd opgeleid tot diplomaat, maar koos voor een spannender kunstenaarsleven. In deze tijd had Carel de Nerée zich waarschijnlijk als homo- of biseksueel geïdentificeerd. Hij was volgens zijn vrienden 'anders dan de anderen': in zijn tijd codetaal voor alles wat afweek van de heteronorm. 'Anders' vormt ook de kern van zijn werk. Zijn prachtige tekeningen weerspiegelen thema's als queerness, genderfluïditeit en erotiek. Hij liet zich inspireren door moderne Europese kunst en literatuur waarin het symbolisme de boventoon voert: het zoeken naar een diepere betekenis achter de zichtbare werkelijkheid.

Carel de Nerée, 'Extaze na het offer: Extase', 1900 - 1901, waterverf en Oost - Indische inkt op papier, Kunstmuseum Den Haag.

Een bijzonder hoogtepunt in de tentoonstelling is het portret van Luisa Casati (1881-1957), dat na uitvoerig onderzoek door Sander Bink is geïdentificeerd als het Italiaanse mode-icoon. Casati, die ook door kunstenaars als Kees van Dongen en fotograaf Man Ray werd geportretteerd, viel in het fin-de-siècle op door haar extravagante levensstijl. Ze beschouwde zichzelf als 'een levend kunstwerk' en maakte haar grote, zwarte ogen tot haar handelsmerk. De Nerée ontmoette haar in Rome, waar ze zich bevonden in dezelfde high society-kringen. De tekening is een van de bruiklenen uit de collectie van Barry Humphries (1934-2023), onder velen bekend door zijn rol als Dame Edna. Hij was een groot bewonderaar en verzamelaar van De Nerée.

Naast de tekeningen van Carel de Nerée zijn er ook vier borduurwerken te zien, die de kunstenaar samen met zijn moeder, Constance van Houten (1858-1930), maakte. Constance was zelf ook kunstenaar en een actieve feministe, die betrokken was bij de Nationale Vrouwenraad. Carel tekende de ontwerpen, en Constance werkte ze uit in gedetailleerde borduurwerken op zijde. Een van de hoogtepunten is het monumentale werk De zeven prinsessen / Théorie de jeune fille, dat meer dan twee bij tweeënhalve meter groot is en in bruikleen is gegeven door het Kunstmuseum Den Haag. Dit werk wordt voor het eerst sinds de jaren dertig weer tentoongesteld.

Carel de Nerée. Anders dan de anderen, t/m 21 september 2025, Dordrechts Museum, Museumstraat 40, Dordrecht. Website: www.dordrechtsmuseum.nl.

Terug naar boven

Foam, Amsterdam: Augusta Curiel - Yere Mi Sten

Foam presenteert de eerste overzichtstentoon-stelling in Nederland gewijd aan het werk van Augusta Curiel (Suriname, 1873-1937). Met haar zus Anna (Suriname, 1875-1958) als assistent, beheerde zij een succesvolle fotostudio in Paramaribo, waarmee Curiel één van de belangrijkste fotografen van Suriname werd. De tentoonstelling toont een veelomvattend overzicht van het werk van de gezusters Curiel, met meer dan honderden beelden die een rijke dwarsdoorsnede bieden van de Surinaamse samenleving in de vroege twintigste eeuw.

Augusta Curiel, 'Aankomst van het stoomschip 'H.M. Hertog Hendrik' op de Surinamerivier bij Paramaribo', 6 februari 1928. Koninklijke Verzamelingen, Den Haag.

'Augusta Curiel -Yere Mi Sten' (vertaald uit het Sranan Tongo naar 'Hoor Mijn Stem') belicht de veelzijdige praktijk en unieke positie van Anna en Augusta Curiel in de Surinaamse samenleving tijdens de Nederlandse koloniale periode. De tentoonstelling valt samen met de viering van het 50-jarig jubileum van de Surinaamse onafhankelijkheid. Met een grote platencamera op een houten statief maakte Augusta Curiel tussen 1904 en 1937 waarschijnlijk duizenden foto's, zowel in haar studio in Paramaribo als op locatie, bijgestaan door haar zus Anna. Ze kreeg regelmatig opdrachten om het dagelijks leven in Suriname vast te leggen, van officiële evenementen tot religieuze missies en reisde door het land om plantages en expedities te fotograferen. Curiels werk wordt geroemd om haar technische expertise en sterke gevoel voor compositie. Haar foto’s werden breed versprei in kranten, tijdschriften, prentbriefkaarten, souveniralbums en familiecollecties in Suriname, het Caribisch gebied, andere Nederlandse koloniën, en in Nederland.

Het succes van Augusta Curiels fotografie werd bevestigd in 1929 toen zij (als eerste Surinaamse fotograaf) het koninklijk predicaat Hofleverancier kreeg toegekend door Koningin Wilhelmina. Van de duizenden foto’s die Augusta en Anna maakten zijn er ongeveer 1.200 bewaard gebleven. Deze foto’s – die voornamelijk werden gemaakt in opdracht – droegen bij aan de beeldvorming van Suriname als een welvarende kolonie, maar laten ook sporen zien wat er doorgaans buiten beeld werd gehouden. Hoewel de nadruk lag op het creëren van een positief beeld, tonen de foto’s ook een land van schrille contrasten, gevormd door koloniaal bewind, raciale hiërarchieën en diepe economische ongelijkheden. Ondanks haar belangrijke bijdrage blijft Augusta Curiel een raadselachtige en vaak over het hoofd geziene figuur in de geschiedenis van de fotografie. De tentoonstelling 'Yere Mi Sten' toont hoe Augusta Curiel een geschiedenis van Suriname in beeld heeft gebracht voor een nationaal en internationaal publiek - een buitengewone nalatenschap.

De tentoonstelling brengt een selectie van originele afdrukken, moderne reproducties, prentbriefkaarten en fotoalbums samen. Deze zijn in bruikleen van onder andere het Rijksmuseum, Wereldmuseum Amsterdam en Leiden, de Koninklijke Verzamelingen, Museon, Stadsarchief en van verschillende privécollecties.

Augusta Curiel -Yere Mi Sten, t/m 6 november 2025, Foam, Keizersgracht 609, Amsterdam. Website: www.foam.org.

Terug naar boven

Museum van Bommel van Dam, Venlo: Eugène Brands en Gabriel Lester in een kosmische reis

Museum van Bommel van Dam presenteert dit najaar de tentoonstelling 'Mysterious Universe - Eugène Brands / Gabriel Lester'. Deze tentoonstelling brengt twee generaties kunstenaars, Brands en Lester, bijeen. Beiden onderzoeken zij het mysterie van het universum: hoe verhouden wij ons hiertoe? De tentoonstelling speelt in op een actuele behoefte aan spirituele duiding. Terwijl grote bedrijven en rijke individuen de ruimte proberen te koloniseren, zoeken veel jongvolwassenen hun heil in spiritualiteit, astrologie en eeuwenoude filosofieën. Deze zoektocht naar het hogere en naar grip op het ongrijpbare is wat Eugène Brands en Gabriel Lester verbindt, ondanks de generaties die hen scheiden. Deze thema's komen ook terug in het diverse publieksprogramma van het museum, in lezingen, workshops en verdiepende activiteiten. Eugène Brands (1913-2002) is een van Nederlands meest bekende en geliefde CoBrA-kunstenaars.

Eugène Brands, 'Meisje en de kosmos', 1954. Bruikleen Lily & Henk van Mulukom.

Verwondering over de kosmos loopt als een rode draad door zijn werk. Met deze tentoonstelling presenteert museum van Bommel van Dam, in het bezit van een grote Brands-collectie, het eerste museale overzicht van diens kosmische schilderijen, assemblages en werken op papier. Hedendaags kunstenaar Gabriel Lester (1972) deelt Brands' fascinatie voor het onzichtbare en onbekende. Speciaal voor deze gelegenheid ontwierp hij een meeslepend decor waarin je het werk van Brands als nooit tevoren beleeft. Mysterious Universe - Eugène Brands / Gabriel Lester is van toen en van nu. Het is een tentoonstelling die mensen van verschillende generaties bijeenbrengt in hun spirituele zoektocht naar antwoorden op grote vraagstukken.

De tentoonstelling omvat werk uit Brands' gehele carrière: precieze potloodtekeningen uit de jaren veertig, beschilderde assemblages uit de jaren vijftig en zestig en monumentale abstracte kosmische landschappen uit de jaren zeventig en tachtig. Alles bij elkaar demonstreren ze zijn levenslange fascinatie voor het oneindige universum waarvan wij mensen slechts een piepklein deeltje zijn. Enkele hoogtepunten zijn werken als Vallende maan (1951) en The painter and the stars (1959), beide onderdeel van de collectie van museum van Bommel van Dam.

Gabriel Lester, internationaal bekend om zijn lichtkunst, ruimtelijke installaties, films en projecten voor de openbare ruimte, deelt Brands' nieuwsgierigheid naar de kosmos. Hij creëerde een tentoonstellingservaring waarin kosmische schilderijen, lichtprojecties en ruimtelijke ingrepen versmelten tot een zinderende reis door het universum: van het oneindige zwart van het heelal naar een visuele uitbarsting van licht. Met zijn filmische gebruik van ruimte, licht en beweging weet hij de dromerige sfeer van Brands' schilderijen als geen ander tot leven te brengen. Zo ontstaat een totaalbeleving waarin het perspectief van de bezoekers kantelt en aanleiding tot bezinning geeft.

Eugène Brands en Gabriel Lester in een kosmische reis, 6 september 2025 t/m 4 januari 2026, Museum van Bommel van Dam, Keulsepoort 1, Venlo. Website: www.vanbommelvandam.nl.

Terug naar boven